Archived: Braća po materi

Braća po materi

igrani, drama, Jugoslavija, 1988

REŽIJA: Zdravko Šotra

SADRŽAJ:

Isprovociran, Veselin na maturskoj večeri ubija svog vršnjaka. U zatvoru dobija pismo od polubrata Brace Gavrana, političkog emigranta iz Austrije kojeg nikad nije upoznao. Počinje dopisivanje i polubrat mu u pismima priča o Dalmatinskoj zagori tridesetih godina dvadesetog stoljeća kada je rođen iz braka Srpkinjke Vranke i Hrvata Antiše, koji se 1941. godine pridružuje ustašama i gine u sukobu s partizanima. Poslije rata majka se udaje za partizanskog prvoborca iz srpskog sela i rađa Veselina, dok njezin prvi sin Braco nosi žig ustaštva zbog pokojnog oca ustaše. Stoga on nakon služenja vojnog roka u Jugoslavenskoj narodnoj armiji bježi preko granice i pridružuje se ustaškoj emigraciji u Austriji. Kroz kontakte putem pisama odnos Brace, koji se smatra Hrvatom, i Veselina, koji je po nacionalnosti Srbin, evoluira: od nepovjerenja i odbojnosti pripadnika dvaju različitih svjetova i sistema, do onoga što ih veže, a to je da su braća po majci i da se svaki od njih na svoj način ogriješio o zakon…

Braća po materi adaptacija je istoimenog romana uglednog književnika Jovana Radulovića, rođenog i odraslog u Dalmaciji i najpoznatijeg po kontroverznoj drami Golubnjača iz 1980. koja se našla na udaru komunističkog režima. Radulović je roman objavio 1986., a već dvije godine kasnije ekranizirao ga je Zdravko Šotra, televizijski veteran, autor nekoliko desetaka televizijskih serija, filmova i emisija, koji je krajem 1970-ih započeo i kinematografsku karijeru. U prvi plan došao je 1983. poznatim partizanskim filmom Igmanski marš, no u jugoslavensko doba ipak je najviše pažnje izazvao upravom Braćom po materi. Bilo je to ostvarenje kontroverzne tematike i epske protežnosti na kojem je režiser uspio okupiti pregršt velikih jugoslavenskih glumačkih zvijezda – Žarka Lauševića, Slavka Štimca, Miru Furlan, Sonju Savić, Petra Božovića, Oliveru Marković, Voju Brajovića, Dragana Bjelogrlića, Bogdana Diklića, Zvonka Lepetića, Dušana Janićijevića, a najekspresivniju ulogu ostvario je Irfan Mensur (Atentat u Sarajevu, Čuvar plaže u zimskom periodu, Pas koji je voleo vozove) kao takozvani karizmatični (ustaški) negativac. Zanimljivo je istaknuti da je u filmu svoju prvu ulogu, onu pripadnika ustaške emigracije, ostvario tada 16-godišnji Goran Višnjić, a svoju treću filmsku još jedan šibenski glumac, Mate Gulin, koji će mnogo godina kasnije zablistati naslovnom rolom u Pismu ćaći Damira Čučića i tako napokon steći prepoznatljivost na nacionalnoj razini. Mira Furlan uobičajenom je uvjerljivošću utjelovila seljanku Vranku koja je bila u braku s dvojicom pripadnika dijametralno oprečnih i suprotstavljenih pokreta – ustaša i partizana, što je rezultiralo potpuno različitim životnim sudbinama njezinih sinova. Spomenimo i da je Zdravko Šotra u postjugoslavenskom razdoblju režirao dva velika hita srpske kinematografije – Zonu Zamfirovu i Ivkovu slavu.

BOJA, 105′